نهاد دایگانی در دورۀ ساسانیان

در دوران ساسانیان، شاه‌زادگان دودمان سلطنتی، به‌ویژه ولی‌عهد، باید هنرها و فنون گوناگون شاهانه هم‌چون اسب‌سواری، زوبین‌افکنی، کمان‌داری، شکار، چوگان‌بازی، و دیگر آیین‌های در پیوند با شهریاری را می‌آموختند، هم‌چنین به شاه‌زادگان دادگری، بخشندگی، وفاداری ‌به ‌پیمان‌ها، خویشتن‌داری، و جوان‌مردی آموزش داده می‌شد. گه‌گاه آموزش این هنرها و ویژگی‌های سودمند برای شهریاری به شیوه‌ای بود که می‌توان آن را «نهاد دایگانی» نامید. شماری از شاه‌زادگان دودمان ساسانی پیش دایه/ دایگان پرورش یافتند. در این شیوۀ پرورش‌، هم‌وندی از دودمان سلطنتی، به‌ویژه ولی‌عهد، آموزش‌های شاهانه را پیش «دایۀ» خود، که هم‌وند بزرگ یک دودمان نژاده، پادشاهی دست‌نشانده، و یا یکی از بزرگان شاهنشاهی بود، می‌آموخت و دایه در آینده پشتیبانی از شاه‌زادۀ پرورده‌اش را وظیفۀ خود می‌دانست. واژه‌های «دایه» و «دایگان» به‌معنای زنی که بچه‌ای را به شیر خود بپرورد و یا پرورش‌دهندۀ ‌زن یا مرد است و واژه‌های «دایگانی» و «دایگی» برای اشاره به پرورش‌ کودکی به‌دست پرورانندۀ ‌زن یا مرد آمده است. در این پژوهش، کوشش خواهد شد با استفاده از همۀ منابعی که آگاهی‌هایی دربارۀ پرورش و آموزش‌های شاهانۀ شاه‌زادگان ساسانی یا به‌اصطلاح نهاد دایگانی در دوران ساسانیان به‌دست می‌دهند، به مطالعۀ این شیوۀ مهم و البته کم‌تر شناخته‌شدۀ پرورش‌ در گسترۀ تاریخ ساسانیان بپردازیم.